وقتی صحبت از عمل جراحی وسط باشد، بسیاری تصور می‌کنند تنها پزشک جراح در اتاق عمل حضور تاثیرگذار دارد! اما همان‌طور که گفته‌اند یک دست صدا ندارد، عمل جراحی هم تنها با همکاری افراد حاضر در اتاق عمل امکان‌پذیر است.
اتاق عمل یک محیط بسیار حساس و سازمان‌یافته است که بدون همکاری یک تیم کامل، امکان انجام هیچ جراحی موفقی وجود ندارد. در حقیقت، هر فرد حاضر در اتاق جراحی وظیفه‌ای مشخص دارد و نبود هر کدام از آن‌ها می‌تواند سلامت بیماران را به خطر بیندازد.
در این مقاله قرار است شما را با نقش افراد حاضر در اتاق عمل و وظایف هر عضو از این گروه آشنا کنیم؛ تا اگر به رشته‌های علوم تجربی و حوزه‌ی سلامت علاقه‌مند هستید، شناخت روشن‌تری از این شغل‌ها پیدا کنید.
در دوره تکنسین اتاق عمل دوره با ما ثبت نام کنید!
تیم اتاق عمل شامل چه کسانی می‌شود؟
اتاق عمل همان‌قدر که پیشرفته و مجهز است، به همان اندازه هم خطرناک و پرریسک به حساب می‌آید. در این فضا همه چیز باید دقیق، استریل و تحت کنترل باشد. به همین دلیل، یک تیم ساخته شده از افراد حاضر در اتاق عمل، شامل چند متخصص، شامل پزشک جراح، متخصص بیهوشی، پرستاران و تکنسین‌ها می‌شود که به صورت هماهنگ فعالیت می‌کنند.
هر یک از اعضای تیم اتاق عمل مانند بازیکنان یک تیم هستند؛ هریک نقش خود را ایفا می‌کنند، در همه حال برای هدف نهایی که نجات جان بیمار است، تلاش می‌کنند. وجود این همکاری باعث می‌شود بیمار در طول جراحی در شرایط پایدار قرار گیرد و جراح بتواند بدون نگرانی از مسائل جانبی، بر روی عمل تمرکز کند. مادر ادامه افراد اصلی حاضر در اتاق عمل را با جزئیات بیشتری به شما معرفی می‌کنیم:
بیشتر بخوانید: نقش تکنسین در اتاق عمل؛ از آماده‌سازی تا همراهی جراح
۱. جراح (Surgeon)
جراح رهبر اصلی تیم اتاق عمل است. او کسی است که تصمیم‌های بسیار حیاتی در حین جراحی را می‌گیرد و تمامی اعضا باید با او هماهنگ باشند. بسته به نوع عمل، ممکن است جراح عمومی، جراح قلب، جراح مغز و اعصاب یا متخصص ارتوپدی باشد. وظایف عمومی او شامل هدایت تیم جراحی، تصمیم‌گیری در مورد روش درمان، نظارت بر مراحل عمل است. مسئولیت‌های خاص او شامل برش بافت، ترمیم یا خارج کردن عضو آسیب‌دیده یا بسته به نوع عمل هدایت اصلی روند درمانی است.
۲. دستیار جراح (Surgical Assistant / Resident)
دستیار جراح معمولاً یک رزیدنت یا پزشک در حال آموزش است. وظیفه‌ی او کمک به جراح در مراحل مختلف؛ از نگه داشتن ابزار جراحی گرفته تا کنترل خونریزی است. این نقش به‌ویژه برای تربیت نسل بعدی جراحان اهمیت بالایی دارد. وظایف عمومی یک دستیار جراحی شامل پشتیبانی از جراح در طول عمل و حفظ تمرکز تیم بر روند جراحی می‌شود.
۳. متخصص بیهوشی (Anesthesiologist)
متخصص بیهوشی مسئول وضعیت حیات بیمار پیش، حین و پس از جراحی است. هیچ جراحی بدون متخصص بیهوشی امکان‌پذیر نیست. او با استفاده از داروهای بیهوشی شرایطی ایجاد می‌کند که بیمار در طول عمل هیچ‌گونه درد یا هوشیاری نداشته باشد. همچنین، متخصص بیهوشی به‌طور لحظه‌ای وضعیت حیاتی بیمار، مانند ضربان قلب، فشار خون و سطح اکسیژن را کنترل می‌کند.
بنابراین پایش علائم حیاتی بیمار، تنظیم سطح بیهوشی، انجام Intubation (لوله‌گذاری تنفسی)، مدیریت شرایط اضطراری مانند افت فشار خون یا ایست قلبی از وظایف اوست.
بیشتر بخوانید: تکنسین داروخانه کیست و چه وظایفی دارد؟
۴. پرستار اتاق عمل | اسکراب نرس (Scrub Nurse)
پرستار اسکراب یکی از مهم‌ترین اعضای تیم است که کاملاً در محیط استریل حضور دارد. این پرستار مسئولیت آماده‌سازی ابزار و محیط جراحی را بر عهده دارد. او ابزار استریل‌شده را در اختیار جراح قرار می‌دهد و دقت می‌کند که محیط اتاق عمل پاکیزه بماند. بدون حضور پرستار اسکراب، نظم و سرعت جراحی به‌شدت مختل خواهد شد.
اما حفظ استریلیتی در اتاق عمل یا آماده‌سازی ابزار از وظایف اصلی او نیست؛ تحویل ابزار جراحی به جراح، شمارش و کنترل دقیق ابزار و گازهای جراحی و پیش‌بینی نیازهای جراح در طول عمل و همکاری با دستیار اواز دیگر وظایف اسکراب نرس است.
۵. پرستار سیار | سیرکولر (Circulating Nurse)
پرستار سیار برخلاف پرستار اسکراب در محیط استریل حضور مستقیم ندارد. او وظیفه دارد ابزار و تجهیزات موردنیاز را از بیرون محیط استریل به جراح یا پرستار اسکراب برساند و در واقع حلقه‌ی ارتباطی میان داخل و خارج اتاق عمل است. بیشتر وظایف او تامین ابزار و تجهیزات موردنیاز، ایجاد ارتباط بین تیم داخل اتاق و پرسنل خارج از اتاق عمل است. البته ثبت مستندات جراحی، بررسی شرایط عمومی اتاق عمل مثل نور، تهویه و ایمنی آن و کمک به تیم در مواقع اضطراری در لیست وظایف او تعریف شده است.
۶. تکنسین اتاق عمل
تکنسین اتاق عمل فردی است که مهارت ویژه‌ای در کار با دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی دارد. او دستگاه‌هایی مانند مانیتورینگ بیمار، دستگاه ساکشن یا تجهیزات الکتروسرجری را تنظیم و کنترل می‌کند. این نقش برای پشتیبانی فنی جراحان و پرستاران خیلی اهمیت دارد. او برای کار با تجهیزات پیشرفته مثل Electrosurgical Unit (دستگاه کوتر)، دستگاه ساکشن و سیستم‌های لاپاراسکوپی از آموزش دیده و تخصص دارد.
با دوره دندانسازی ثابت آشنا شوید!
شغل‌های کمتر شناخته‌شده در اتاق عمل
علاوه بر نقش‌های اصلی، افراد دیگری هم در اتاق عمل حضور دارند. برای مثال، رزیدنت‌ها و دانشجویان پزشکی به‌عنوان بخشی از فرایند آموزشی، در جراحی‌ها شرکت می‌کنند. همچنین، نیروهای خدماتی برای ضدعفونی و آماده‌سازی محیط حضور دارند. در برخی عمل‌های پیچیده، مهندسان تجهیزات پزشکی هم در کنار تیم اتاق عمل حضور پیدا می‌کنند تا عملکرد دستگاه‌ها را تضمین کنند.
سخن پایانی
افراد حاضر در اتاق عمل، یک تیم متخصص، آموزش دیده و ماهر است که هر فرد در آن نقش ویژه‌ای دارد. از جراح و دستیار گرفته تا پرستاران، تکنسین‌ها و متخصص بیهوشی، همه در کنار هم کار می‌کنند تا سلامت بیماران تضمین شود. اگر شما هم به دنبال شناخت رشته‌های علوم تجربی هستید، آشنایی با تیم اتاق عمل می‌تواند اولین قدم برای ورود به این مسیر حرفه‌ای باشد. در این مسیر مشاوران سایت دوره باما می‌توانند کنار شما باشند. با ما در تماس باشید.