بوتاکس یکی از پرطرفدارترین روش‌های زیبایی برای کاهش چین‌وچروک و جوانسازی پوست است. بسیاری افراد به دلیل نتایج سریع و غیرتهاجمی بودن آن، بوتاکس را انتخاب می‌کنند. اما نکته مهمی که نباید نادیده گرفت، عوارض بوتاکس است. این عوارض می‌توانند کوتاه‌مدت و موقتی باشند یا در مواردی، بلندمدت و جدی‌تر ظاهر شوند. ما در این مقاله به بررسی کامل عوارض بوتاکس و گروه‌هایی که بیشتر در معرض خطر هستند می‌پردازیم.
در دوره ژل و بوتاکس دوره با ما ثبت نام کنید!
عوارض کوتاه‌مدت بوتاکس
بیشتر کسانی که بوتاکس انجام می‌دهند، در روزهای اول با عوارض خفیف و موقتی روبه‌رو می‌شوند. این عوارض معمولاً به دلیل واکنش طبیعی بدن به تزریق بوتولینوم توکسین (Botulinum toxin type A) یا جابه‌جایی ماده به بافت‌های اطراف ایجاد می‌شوند و طی چند روز تا یک هفته برطرف می‌گردند.
یکی از رایج‌ترین عوارض بوتاکس پیشانی و دور چشم است. در این نواحی به دلیل حساسیت بالای عضلات صورت (Facial muscles) و نقش آن‌ها در حرکات روزانه، عوارض بیشتری دیده می‌شود. این عارضه‌ها معمولاً جدی نیستند و طی چند روز بهتر می‌شوند، اما برای بسیاری از افراد نگران‌کننده هستند چون به طور مستقیم روی ظاهر و میدان دید تاثیر می‌گذارند.
بیشتر بخوانید: راهنمای کامل مراقبت پوستی
عوارض بلندمدت بوتاکس
تزریق بوتاکس اگر به‌صورت مکرر و طی سال‌های طولانی انجام شود، می‌تواند اثرات پایدارتری بر بدن و ظاهر فرد بگذارد. این اثرات معمولاً زمانی بروز می‌کنند که فرد به مدت چند سال پشت‌سرهم از بوتاکس برای پیشانی، دور چشم یا سایر نواحی صورت استفاده کند. به همین دلیل است که متخصصان همیشه توصیه می‌کنند پیش از اقدام، فرد در جریان عوارض بوتاکس در دراز مدت قرار بگیرد.
از آنجایی که این به‌معنای آن نیست که بوتاکس همیشه در بلندمدت خطرناک است، اما اگر بدون برنامه‌ریزی، با فاصله‌های کوتاه و توسط افراد غیرمتخصص انجام شود، احتمال بروز این مشکلات بیشتر می‌شود. برای آگاهی بیشتر شما، در ادامه به شایع‌ترین عوارض بوتاکس بعد از چند سال پرداخته‌ایم تا بیشتر با پیامد‌ها آن آشنا شوید.
در دوره دستیار فیزوتراپی دوره باما ثبت نام کنید.
- مقاومت بدن نسبت به بوتاکس (Neutralizing antibodies): در اثر تزریق‌های مکرر، سیستم ایمنی بدن آنتی‌بادی تولید می‌کند و دارو دیگر مانند قبل اثرگذار نخواهد بود. این موضوع باعث کاهش ماندگاری بوتاکس و نیاز به دوزهای بالاتر می‌شود.
- ضعف و تحلیل عضلات صورت (Muscle atrophy): چون بوتاکس حرکت طبیعی عضلات را مهار می‌کند، عضلات در طول زمان دچار ضعف، کوچک‌شدن و از دست دادن قدرت طبیعی خود می‌شوند.
- تغییر فرم طبیعی صورت (Facial symmetry imbalance): وقتی یک گروه عضلانی در طولانی‌مدت غیرفعال شود، عضلات اطراف بیش‌فعال می‌شوند و تعادل حرکات صورت به هم می‌خورد.
- تغییرات پوستی (Skin elasticity & Collagen reduction): استفاده طولانی‌مدت از بوتاکس می‌تواند منجر به کاهش کشسانی پوست، نازک شدن آن یا ایجاد خطوط جدید در نواحی دیگر شود.
- وابستگی روانی (Psychological dependency): بعضی افراد پس از چند سال تزریق، به نتیجه آن عادت کرده و احساس می‌کنند بدون بوتاکس چهره‌شان پیر یا خسته به نظر می‌رسد.
با دوره کاشت مو دوره با ما آشنا شوید!
چه کسانی بیشتر در معرض عوارض بوتاکس هستند؟
همه افراد ممکن است پس از تزریق بوتاکس دچار عوارض خفیف یا جدی شوند، اما برخی گروه‌ها آسیب‌پذیری بیشتری دارند و باید با احتیاط بیشتری اقدام کنند:
- افراد جوان: تزریق بوتاکس در سنین پایین اغلب باعث ضعف عضلات صورت (Facial muscle weakness) و تغییر زودهنگام در خاصیت ارتجاعی پوست می‌شود. به همین دلیل اصطلاحاً از آن به‌عنوان عوارض بوتاکس در جوانی یاد می‌شود.
- افراد با بیماری‌های عصبی یا خودایمنی: بیماری‌هایی مانند Multiple sclerosis (MS) یا Myasthenia gravis می‌توانند حساسیت بدن را به بوتولینوم توکسین افزایش دهند و ریسک اختلالات عصبی (Neurological disorders) را بالا ببرند.
- خانم‌های باردار و شیرده: در دوران بارداری و شیردهی، ایمنی و سلامت مادر و جنین در اولویت است و تزریق بوتاکس به دلیل احتمال اثرگذاری بر Immune system یا انتقال به جنین توصیه نمی‌شود.
- افراد دارای آلرژی یا حساسیت شدید: کسانی که سابقه واکنش‌های آلرژیک دارند، ممکن است نسبت به ترکیبات بوتاکس واکنش شدیدتری نشان دهند.
- افرادی که بوتاکس مکرر یا با دوز بالا دریافت می‌کنند: این گروه بیشتر در معرض Neutralizing antibodies و در نتیجه کاهش اثرگذاری دارو و عوارض تجمعی هستند.
- کسانی که تزریق را نزد افراد غیرمتخصص انجام می‌دهند: عدم آشنایی پزشک با آناتومی صورت می‌تواند منجر به مشکلاتی مثل Ptosis (افتادگی پلک) یا عدم تقارن صورت شود.
با دوره فیشیال از دوره های دوره با ما آشنا شوید!
عوارض بوتاکس بر مغز؛ آیا ممکن است خطرناک باشد؟
بوتاکس در اصل حاوی بوتولینوم توکسین نوع A است؛ ماده‌ای که با مسدود کردن سیگنال‌های عصبی، باعث فلج موقت عضلات می‌شود. در شرایط عادی، این ماده در همان محل تزریق باقی می‌ماند و وارد سیستم عصبی مرکزی (Central nervous system) یا مغز نمی‌شود. دلیل اصلی این موضوع وجود سد خونی- مغزی (Blood-brain barrier) است که مانع ورود سموم به مغز می‌گردد.
اما در چه شرایطی ممکن است بوتاکس بر مغز اثر بگذارد؟
- تزریق دوزهای بالا یا غیرایمن: اگر مقدار زیادی سم وارد بدن شود، احتمال سرایت به بافت‌های دورتر افزایش می‌یابد.
- تزریق توسط افراد غیرمتخصص: عدم آشنایی با آناتومی صورت می‌تواند منجر به حرکت ماده به عضلات و اعصاب ناخواسته شود.
- مشکلات زمینه‌ای عصبی (Neurological disorders): افرادی که بیماری‌هایی مثل ام‌اس یا میاستنی گراویس دارند، حساس‌تر هستند و حتی مقدار کمی بوتاکس ممکن است علائم عصبی را تشدید کند.
- واکنش غیرعادی سیستم ایمنی (Immune system response): در موارد نادر، بدن واکنش‌های غیرقابل‌پیش‌بینی به بوتاکس نشان می‌دهد که می‌تواند روی سیستم عصبی اثر بگذارد.
در دوره مزوتراپی ما ثبت نام کنید!
اگر سم به سیستم عصبی نفوذ کند، علائمی شبیه مسمومیت بوتولینو (Botulism) ظاهر می‌شود؛ عوارض خطرناک و نادر بوتاکس اگرچه بسیار کم هستند، اما برخی عوارض می‌توانند جدی و خطرناک باشند:
- مشکلات تنفسی و بلع: در صورت انتشار سم بوتولینوم به عضلات اطراف.
- مشکلات بینایی: تاری دید یا دوبینی در اثر جابه‌جایی ماده.
- اختلالات عصبی: در برخی گزارش‌ها ارتباط بوتاکس با مشکلات عصبی مثل ضعف عمومی یا علائم شبیه مسمومیت بوتولینوم مطرح شده است.
سخن پایانی
بوتاکس درمانی مؤثر برای چین‌وچروک و جوانسازی است، اما می‌تواند عوارض کوتاه‌مدت مثل تورم و سردرد و عوارض بلندمدت مانند ضعف عضلات یا تغییرات پوستی به همراه داشته باشد. گروه‌هایی مثل افراد جوان، بیماران عصبی یا کسانی که تزریق را نزد افراد غیرمتخصص انجام می‌دهند، بیشتر در معرض عوارض بوتاکس قرار دارند. بنابراین پیش از هر اقدامی، مشورت با پزشک متخصص و اطلاع کامل از ریسک‌ها ضروری است.