وقتی پزشک برای بررسی وضعیت بدن شما، یکی از روش‌های تصویربرداری را تجویز می‌کند؛ اغلب تفاوت MRI و سونوگرافی باعث سوال می‌شود. شاید به عنوان یک فرد عادی به دنبال جواب این سوال نباشید که کدام‌یک از این دو نتیجه دقیق‌تری دارد؟ اما اگر علاقمند یادگیری در رشته‌های حوزه سلامت باشید، کنجکاو خواهید شد.
ام آر آی و سونوگرافی، از مهمترین ابزارهای تشخیصی در رادیولوژی هستند، اما اساس عملکرد و نوع اطلاعاتی که می‌دهند کاملا متفاوت است. به همین علت در این مقاله این آنها را بررسی می‌کنیم و خواهیم گفت که فرق mri و سونوگرافی در چیست، هرکدام چه مزایا و محدودیت‌هایی دارند و در چه شرایطی یک پزشک باید از آنها استفاده کند.
سونوگرافی چیست و چگونه کار می‌کند؟
سونوگرافی (Ultrasound) یکی از رایج‌ترین روش‌های تصویربرداری غیرتهاجمی است که بر پایه‌ی امواج صوتی با فرکانس بالا یا همان امواج اولتراسونیک کار می‌کند. در این روش، دستگاهی به نام پروب یا مبدل، امواجی را به بدن ارسال می‌کند و انعکاس آنها از بافت‌های داخلی را به تصویر تبدیل می‌کند. به همین دلیل، سونوگرافی به‌ویژه برای بررسی بافت‌های نرم بسیار کاربرد بیشتری دارد. از سونوگرافی در موارد متعددی استفاده می‌شود، مهمترین آنها را بهتر است باهم بررسی کنیم.
بیشتر بخوانید: تفاوت فیزیوتراپی و کاردرمانی چیست؟
بررسی اندام‌های شکمی مانند کبد، کلیه، طحال و کیسه صفرا
- بررسی اندام‌های لگنی در زنان و مردان
- کنترل رشد جنین در دوران بارداری
- ارزیابی قلب و عروق (اکوکاردیوگرافی)
- تشخیص وجود کیست، توده، یا سنگ در اندام‌ها
سونوگرافی به دلیل نداشتن اشعه‌ی یونیزه‌کننده بی‌خطر است و به همین دلیل حتی در دوران بارداری هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این‌حال محدودیت‌هایی هم دارد؛ امواج اولتراسونیک قدرت نفوذ محدودی دارند و نمی‌توانند از استخوان‌ها یا بافت‌های چربی زیاد عبور کنند. به همین دلیل، در افراد خیلی چاق یا در بررسی اندام‌های عمیق‌تر، دقت تصویر کمتر است.
در دوره کمک پرستاری دوره با ما شرکت کنید!
آیا رادیولوژی همان سونوگرافی است؟
خیلی از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که رادیولوژی همان سونوگرافی است! اما رادیولوژی (Radiology) علمی است که از اشعه ایکس (X-Ray)، میدان مغناطیسی (MRI) و گاهی مواد حاجب برای تصویربرداری از درون بدن استفاده می‌کند. بنابراین، رادیولوژی یک شاخه جامع از تصویربرداری پزشکی است که چندین روش مختلف از جمله mri و سی‌تی اسکن را شامل می‌شود، در حالی‌که سونوگرافی یکی از روش‌های تصویربرداری مستقل و بی‌خطر است که از صدا به جای اشعه استفاده می‌کند.
MRI چیست و چه تفاوتی با سونوگرافی دارد؟
MRI (Magnetic Resonance Imaging) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی یک روش پیشرفته‌تر از سونوگرافی است که به جای امواج صوتی از میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای تولید تصویر استفاده می‌کند.
در دوره دستیار فیزیوتراپی دوره باما ثبت نام کنید!
اساس عملکرد MRI بر پدیده‌ای فیزیکی به نام رزونانس مغناطیسی هسته‌ای است؛ به‌طوری‌که اتم‌های هیدروژن در بافت‌های بدن هنگام قرار گرفتن در میدان مغناطیسی، انرژی جذب کرده و سپس آن را به شکل سیگنال رادیویی بازتاب می‌دهند. این سیگنال‌ها به کمک رایانه به تصویر سه‌بعدی دقیق از اندام‌های داخلی تبدیل می‌شوند.
ام آر آی در تشخیص بیماری‌ها و بررسی ساختار بافت‌های نرم مانند مغز، نخاع، عضلات، رباط‌ها و اندام‌های داخلی بسیار دقیق است. تفاوت MRI و سونوگرافی هم دقیقا در این است که ام آر آی، برخلاف سونو می‌تواند از زوایای مختلف تصویربرداری کند و حتی جزئیات ریز درون بدن را نشان دهد.
مزایای MRI:
- وضوح و دقت بالا در نمایش بافت‌های نرم
- قابلیت تصویربرداری سه‌بعدی
- امکان بررسی تومورها، ضایعات مغزی، و مشکلات مفصلی
محدودیت‌ها:
- هزینه‌ی بالاتر نسبت به سونوگرافی
- زمان طولانی‌تر انجام
- حساسیت به حرکت بدن در هنگام تصویربرداری
وجود موارد منع مصرف مانند:
- ضربان‌ساز قلب
- ایمپلنت‌های فلزی در بدن
- سه‌ماهه اول بارداری
- ترس از فضاهای بسته (Claustrophobia)
تفاوت MRI و سونوگرافی از نظر کاربرد و دقت
فرق mri و سونوگرافی در ماهیت امواج و نوع تصاویری است که تولید می‌کنند. در سونوگرافی از امواج صوتی استفاده می‌شود و برای ارزیابی سریع، بی‌خطر و مقرون‌به‌صرفه‌ی اندام‌های سطحی بدن مناسب است. در مقابل، MRI از میدان مغناطیسی استفاده می‌کند و برای بررسی دقیق ساختارهای عمیق‌تر و پیچیده‌تر کاربرد دارد. در سونوگرافی، پزشک می‌تواند جریان خون را به‌صورت آنی و بدون نیاز به مواد حاجب مشاهده کند (به‌ویژه در سونوگرافی داپلر).
اما در MRI برای بررسی دقیق جریان خون باید از ماده‌ی حاجب (Contrast agent) استفاده شود تا تفاوت بافت‌ها واضح‌تر دیده شود. تفاوت MRI و سونوگرافی در این است که ام آر آی متخصص در مشاهده بافت نرم است، اما برای بررسی سنگ یا کلسیفیکاسیون مناسب نیست؛ در حالی‌که سونوگرافی می‌تواند سنگ‌ها و توده‌های جامد را بهتر نشان دهد.
بیشتر بخوانید: معرفی بهترین دانشگاه های فوریت پزشکی در ایران
سونوگرافی ارزان‌تر و در دسترس‌تر است. mri به تجهیزات پیچیده‌تری نیاز دارد و در بیمارستان‌ها و مراکز پیشرفته تصویربرداری انجام می‌شود.
MRI یا سونوگرافی؟ کدام روش برای شما مناسب‌تر است؟
ساده‌ترین پاسخ برای این پرسش، این است که به شما بگوییم به نوع بیماری شما و هدف پزشک از تصویربرداری بستگی دارد. اما در اغلب موارد، ارزیابی اولیه با سونوگرافی انجام می‌شود؛ چون سریع‌تر، ارزان‌تر و ریسک پایین‌تری دارد. اگر نتیجه سونوگرافی برای تشخیص کافی نباشد، یا نیاز به بررسی جزئیات دقیق‌تر باشد، پزشک MRI را تجویز می‌کند. در حقیقت
فرق mri و سونوگرافی به تیم درمانی این فرصت را می‌دهد که از فضای رادیولوژی مثل یک کیف ابزارِ تشخیصی استفاده کنند تا بفهمند در بدن بیمار چه عضوی به مشکل خورده است.
برای مثال، در بررسی بیماری‌های عضلانی و عصبی، MRI روش دقیق‌تری است؛ اما در تشخیص کیست، سنگ یا بارداری، سونوگرافی بهترین گزینه است. در برخی بیماری‌ها، پزشک هر دو روش را ترکیبی به کار می‌گیرد تا نتیجه نهایی با اطمینان بیشتری مشخص شود.
سخن پایانی
حالا که با تفاوت MRI و سونوگرافی آشنا شدید، شاید برای شما واقعا جالب باشد بدانید دنیای علوم تجربی و سلامت چقدر در دل خود داستان‌های جالبی دارد و شناخت این مفاهیم چقدر به سطح درک بهتر بدن انسان کمک می‌کند. البته اگر در حال بررسی مسیرهای شغلی در حوزه سلامت و درمان غیر دانشگاهی باشید، دوره دستیار سونوگرافی گزینه جالبی هستند.
اگر به حوزه‌هایی مانند رادیولوژی، سونوگرافی، یا تکنولوژی تصویربرداری پزشکی علاقه دارید، وقت آن رسیده اولین قدم را بردارید. در دوره باما میتوانید با مشاوره‌ی تخصصی، مسیر یادگیری و ورود به رشته‌های علوم تجربی و سلامت را با اطمینان انتخاب کنید. برای شروع کافی است همین حالا درخواست مشاوره خود را ثبت کنید تا در مسیر پیشرفت، همراهتان باشیم.