انواع تزریقات یکی از روش‌های رایج در درمان بیماری‌های مختلف هستند که کاربرد گسترده‌ای برای بیماران دارند؛ اما آیا همه روش‌های تزریق یکسان‌اند؟ آیا تفاوت‌های میان آنها می‌تواند بر روند درمان تأثیر بگذارد؟
هر نوع تزریق با هدف خاصی انجام می‌شود و بسته به شرایط بیمار و نوع دارو، پزشک روش مناسب را تجویز می‌کند. در این مقاله به بررسی انواع تزریقات، کاربردهای هر یک و تفاوت‌های اساسی میان آنها خواهیم پرداخت. برای آشنایی بیشتر با این موضوع، همراه ما باشید.
تزریق یعنی چه؟
تزریق به معنای وارد کردن مایعات، داروها یا سایر مواد از طریق سرنگ و سوزن به داخل بدن است. این روش معمولاً برای انتقال سریع و مؤثر داروها به بدن استفاده می‌شود. انواع تزریقات بیشتر در زمانی که دارو باید به سرعت جذب شده یا به قسمتی از بدن برسد که از طریق مصرف خوراکی ممکن نیست، کاربرد دارند. تزریقات می‌توانند به طرق مختلف انجام شوند و انتخاب هر روش به نظر پزشکی، شرایط بیمار و نوع درمان بستگی دارد.
انواع تزریقات آمپول
انتخاب روش تزریق به نوع دارو، شرایط بیمار و هدف درمان بستگی دارد. انواع مختلف این روش، شامل زیر جلدی، وریدی، عضلانی، داخل استخوانی و داخل جلدی هستند. هر کدام از این روش‌ها ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه به توضیح بیشتر در مورد انواع روش‌های تزریقات می‌پردازیم.
تزریق زیر جلدی (SC)
این روش معمولاً برای داروهایی که نیاز به جذب آهسته دارند، استفاده می‌شود. در این روش، دارو به لایه چربی زیر پوست تزریق می‌گردد. از آنجا که تزریق زیر جلدی در عمق کمتری از پوست انجام می‌شود، معمولاً درد کمتری هم دارد. این روش از انواع تزریق آمپول، معمولا برای انسولین در بیماران دیابتی استفاده می‌شود.
تزریق وریدی (IV)
در این نوع تزریق، دارو مستقیماً به داخل ورید (رگ) وارد می‌شود. این روش به دارو اجازه می‌دهد که بلافاصله وارد جریان خون شده و اثرگذاری خود را سریعاً آغاز کند. تزریق وریدی معمولاً برای داروهای اورژانسی یا داروهایی که نیاز به اثر فوری دارند، مانند آنتی‌بیوتیک‌ها یا مسکن‌ها، استفاده می‌شود. در ادامه با روش‌های مختلف و کاربرد انواع تزریقات آشنا خواهد شد.
تزریق عضلانی (IM)
همانطور که از اسم این روش مشخص است، در این نوع تزریق، دارو به عضله وارد می‌شود. این روش بیشتر برای داروهایی استفاده می‌شود، که نیاز است جذب آنها نسبت به داروهایی که زیر پوست تزریق می‌شوند، بیشتر باشد، اما نه به سرعت تزریق IV. داروهایی مانند واکسن‌ها یا برخی از هورمون‌ها از طریق تزریق عضلانی تجویز می‌شوند.
تزریق داخل استخوانی (IO)
این روش زمانی استفاده می‌شود که دسترسی به رگ‌ها مشکل است. به عنوان مثال در شرایط اورژانسی یا در بیماران بدحال از این روش استفاده می‌شود. در تزریق IO، دارو مستقیماً به داخل استخوان وارد می‌شود، که سریع‌ترین دسترسی به جریان خون را فراهم می‌آورد.
تزریق داخل جلدی (ID)
این نوع تزریق در لایه‌های سطحی‌تر پوست انجام می‌شود و معمولاً برای آزمایش‌های پوستی یا واکسن‌هایی که نیاز به تست دارند، استفاده می‌شود. در این روش، سوزن به صورت موازی با سطح پوست وارد می‌شود تا دارو به صورت زیر پوستی به داخل بدن بریزد.
تزریقات در خانه، نحوه انجام تزریقات ایمن
تزریقات در خانه می‌تواند برای بیمارانی که دائماً نیاز به دارو دارند، راحتی و صرفه‌جویی در زمان به همراه داشته باشد. اما قبل از انجام هر نوع تزریق در منزل، ضروری است که فرد آموزش‌های لازم را دریافت کرده و با روش‌های ایمن انجام تزریق آشنا شود.
در صورت تزریق بدون آموزش صحیح، احتمال بروز عوارض جدی مانند عفونت، آسیب به بافت‌ها یا تزریق نادرست وجود دارد. بنابراین، یادگیری تکنیک‌های صحیح برای جلوگیری از خطرات احتمالی اهمیت زیادی دارد. خوشبختانه دوره‌های مختلفی برای آموزش انواع تزریقات است که میتوانید از آنها استفاده کنید. در ادامه مراحل تزریق در منزل را بررسی می‌کنیم.
- قبل از هر کاری دست‌ها را با آب و صابون بشویید تا از انتقال هرگونه میکروب و باکتری جلوگیری کنید.
- سپس سرنگ، سوزن، دارو، پنبه الکلی و ظروف مناسب برای دفع سوزن را آماده کنید.
- هر نوع تزریق جای خاص خود را دارد. بسته به نوع تزریق (زیر جلدی، عضلانی یا وریدی) محل مناسب برای تزریق را انتخاب کنید.
- محل انتخابی برای تزریق را با پنبه الکلی تمیز کنید.
- سرنگ را با دقت از دارو پر کرده و حباب‌های هوا را از آن خارج کنید.
- سوزن را در زاویه مناسب به داخل محل تزریق وارد کرده و دارو را به آرامی وارد بدن کنید.
- بعد از تزریق، محل را با پنبه فشار دهید تا خونریزی متوقف شود. سپس سرنگ را در ظرف مخصوص برای دفع سوزن قرار دهید.
- سرنگ و سوزن را به طور صحیح و در ظروف مخصوص دفع سوزن دور بریزید.
بیشتر بخوانید: بهترین رمان برای حجامت
سخن پایانی
انتخاب بین انواع تزریقات به شرایط خاص بیمار و نوع داروی مورد استفاده بستگی دارد. هر نوع تزریق، از زیر جلدی تا وریدی یا عضلانی، نقش مهمی در بهبود وضعیت سلامت بیمار ایفا می‌کنند. با یادگیری صحیح و انجام انواع تزریقات به شیوه ایمن، می‌توان از عوارض جانبی و خطرات احتمالی جلوگیری کرد. بنابراین، آگاهی از روش‌های مختلف و اجرای دقیق آنها می‌تواند به تجربه‌ای امن و مؤثر در فرآیند درمان منجر شود.
سوالات متداول
1. آیا تکنیک‌های تزریق در بیماران با شرایط خاص مانند دیابت یا بیماری‌های قلبی تفاوت دارند؟
بله، در بیماران دیابتی یا با بیماری‌های خاص، محل و نوع تزریق می‌تواند تأثیر زیادی بر جذب دارو و کنترل بیماری داشته باشد. مثلاً در دیابت، تزریق انسولین در نواحی خاصی انجام می‌شود.
2. چرا برخی داروها از طریق تزریقIV و برخی از طریق تزریق IM تجویز می‌شوند؟
داروهایی که نیاز به جذب سریع دارند یا باید مستقیم وارد خون شوند، از طریق IV تزریق می‌شوند. داروهایی که جذب تدریجی می‌خواهند، معمولاً به روش IM تزریق می‌شوند.
3. آیا در میزان درد بین تزریق‌های انجام شده به صورت زیر جلدی، عضلانی و وریدی تفاوت وجود دارد؟
تزریق‌های IM و IV درد بیشتری دارند. در مقابل تزریق زیر جلدی چون در لایه‌های سطحی‌تر انجام می‌شود، معمولاً درد کمتری دارد.